خانواده: Chenopodiaceae
مشخصات: اسفناج گیاهی است یک ساله و روز بلند که پس از سبز شدن، تولید برگ های طوقه ای می کند به این ترتیب در یک سطح در اطراف ساقه کوتاهی به طول چند میلیمتر نزدیک به سطح خاک قرار می گیرند. در طی رشد بعدی این ساقه طویل شده واز آن شاخه های جانبی دیگری از محل برگ های طوقه ای به ساقه اصلی منشعب می شوند. برگ ها در ارقام مختلف دارای فرم و رنگ متفاوتی هستند و به شکل های تخم مرغی، بیضوی و یا نیزه ای وجود دارند. کناره برگ ها می تواند کاملاً صاف و یا دندانه دار باشد. پهنک برگ نیز صاف و یا دارای چین و چروک است. اسفناج یک سبزی فصل خنک است. هر چند که به آب و هوا حساسیت زیادی نشان نمی دهد. معمولا در مناطق گرمسیری در فصل پاییز و در مناطق سردسیری در فصل بهار کاشته می شود.
پراکنش عمومی: ایران و آسیای مرکزی و امروزه در مناطقی از جهان که آب و هوایی خنک دارند کشت می شود.
پراکنش در ایران: در مناطق مختلف دامنه‌های شمالی و جنوبی رشته کوه‌های البرز، زاگرس و الوند به وفور وجود دارد.
بخش های مورد استفاده: برگ و ساقه
ترکیبات شیمیایی: ویتامین هایی نظیر فولایت، نیاسین، آ، ب6، ث، ک، تیامین و ریبوفلاوین. همچنین حاوی پتاسیم، منیزیم، آهن، آنتی‌اکسیدان‌های مختلف، ، فیبر، اسیدهای چرب امگا ۳، رنگ دانه هایی نظیر بتا-کاروتن، لوتئین ، ژانتین و کلروفیلین و حتی پروتئین است.
خواص درمانی: پيشگيري و درمان كننده آلزايمر و آب مرواید و آرترواسکلروز( تصلب شرایین) و حمله های قلبی و بی نظمی های عصبی، کمک به استحکام استخوان ها، ضد زخم معده، جلوگیری از خارش و زخم شدن و خشکی چشم ها، بهبود لکه زرد(AMD)، بهبود هموفیلی، فعال نگه داشتن کبد، کنترل فشار خون بالا، تقویت عضلات و ماهیچه ها، کاهش التهاب، درمان سرفه های خشک، رفع یبوست، درمان روماتیسم و نقرس، پایین آورنده قند خون
اشکال دارویی: به صورت پخته و خام مصرف غذایی دارد.
ملاحظات: افراد مبتلا به اسهال نباید اسفناج مصرف کنند زیرا اسفناج به‌دلیل خاصیت ملین بودنش موجب تشدید اسهال می‌شود. همچنین افرادی که بیماری ورم مفاصل ، سنگ کلیه و سنگ مثانه دارند حتما قبل از مصرف اسفناج باید با مشاوره تغذیه یا پزشک مشورت کنند.
- 1. تنوع ژنتیکی تودههای اسفناج بومی ایران (Spinacia oleracea L.) با استفاده از صفات مورفولوژیک- سید عبدالله افتخاری؛ محمدرضا حسندخت؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ عبدالکریم کاشی- علوم باغبانی ایران؛ مقاله 8، دوره 41، شماره 1 - شماره پیاپی 248430، تابستان 1389
- بررسی تنوع ژنتیکی تودههای بومی اسفناج ایرانی- حسینعلی اسدی؛ محمدرضا حسندخت؛ مجله علوم کشاورزی ایران، مقاله 10، دوره 38، شماره 3 - شماره پیاپی 1790، پاییز 1386
